Vandaag, vrijdag 26 november naar een begrafenis. De begrafenis van gisteren heb ik overgeslagen, terwijl dat mijn eigen oma was.
Een te grote confrontatie met dat wat was en waar ik vandaan kom. Wat ik miste, niet meer terug hoef, maar soms wel naar verlang(de). Dat klinkt vaag en tegelijk is het voor mij kristalhelder.
Mijn herinneringen zijn gefragmenteerd en hangen sensorisch aan elkaar. Het doet me denken aan de hazen die mijn opa geschoten had en die gevild in de schuur hingen. Als ik bij mijn oma logeerde, had ik zoals altijd last van heimwee en kroop dan naast haar in bed. Terwijl ik haar ‘oude-mensen-lucht’ eigenlijk niet zo goed aankon. De kandijsuiker voor in de thee, die zo heerlijk smolt op mijn tong als ik een stukje uit het potje had gepikt. Verstoppertje spelen met de kinderen uit de buurt, het prikken en de geur van de bosjes. De afzichtelijk witte kerstboom in het verder donker eikenhouten interieur.
Het leven verliep anders dan voorzien, waardoor wij elkaar uit het oog verloren.
Iedereen krijgt te maken met verlies en we vinden het moeilijk om dat te delen, elkaar daarin bij te staan. Daarin naast elkaar te staan. We vragen of het gaat en na een tijdje of het verdriet al verwerkt is. En we hopen dat de ander bevestigt; dat er mooie herinneringen zijn waar met weemoed en een zachte glimlach aan gedacht wordt. Want dan kunnen wij als buitenstaander ook weer verder met ons leven. We zijn gerustgesteld: ‘het gaat goed met je, het verlies is verwerkt. De rouw is voorbij en ook jouw leven staat weer op de rit.’
“Verlies herinnert je aan waar je vandaan komt.”
Manu Keirse
Maar een verlies is niet te accepteren. Als je je kind verliest, raak je daar niet overheen. Als je je vader of moeder verliest, een broer of een zus, je allerbeste vriend(in). Daar raak je niet overheen, je bent, blijft altijd in relatie tot die persoon. Je bent, voelt je nog steeds papa of mama, kind van, zus/broer, vriend(in). En wat als het verlies complex is; de persoon is er nog wel, maar niet meer op de manier waarop je hem of haar kende. De ouders met dementie, de verbroken gezinnen, een ernstig ongeval. Daar raak je niet overheen. Het verdriet en gemis komt op zoveel momenten, zowel verwacht als onverwacht. Het overvalt je, grijpt je bij de keel en laat de wereld in één keer stilstaan.
We leren leven met verlies. Terwijl dat verlies je leven misschien net een tikkie de andere kant op duwde. Ongewild, onvermoed, onbewust. Soms volledig uit het lood, soms gewoon net even van je (zorgvuldig uitgestippelde en bedachte) pad af. En als dat gebeurt, kunnen we er dan zijn voor elkaar? Voor de ander. Onuitgesproken, zonder verwachtingen, zonder grootse daden, maar in het kleine; een knuffel, een kopje thee, zwijgend in aanwezigheid en met een luisterend oor. Kunnen we verbinden in verlies? Ondanks onze individuele beleving, samen verliezen, samen het verdriet voelen?
Dit artikel werd gepubliceerd op het persoonlijke LinkedIn account van Lijnie Reijers op 26 november 2021.
Lijnie Reijers
studeerde aan de Universiteit Utrecht en de Universiteit Leiden.
Zij werkt onder andere als orthopedagoog generalist, docent op het HBO en is ondernemer in de zorg. Lijnie schrijft over zaken die haar raken zowel privé als professioneel. Ze probeert deze universele thema’s herkenbaar te beschrijven en daarmee mensen een hart onder de riem te steken en bij te dragen aan meer bewust leven.
Op dit moment schrijft zij aan haar derde boek.